تصویر فوق مربوط است به نخستین تلفن همراهی که توسط ناصرالدین شاه قاجار وارد ممالک محروسه شد. شکل و شمایل این تلفن همراه که در سال ۱۲۳۰ تولید شده است، به تلفنهای همراه امروزی شباهتی ندارد.
به گزارش هفت صبح : تلفن همراه، موبایل یا گوشی، وسیلهای برای ارسال و دریافت صدا و تصویر از طریق ارتباط رادیویی در پهنای وسیع جغرافیایی است. منظور از تلفن موبایل، یا تلفن سلولی، دستگاهی است که برای اتصال به شبکهٔ تلفن همراه به کار گرفته میشود.
ناصرالدینشاه (۲۵ تیر ۱۲۱۰ – ۱۲ اردیبهشت ۱۲۷۵ / ۱۶ ژوئیه ۱۸۳۱–۱ می ۱۸۹۶) که پیش از دوران پادشاهی ناصرالدین میرزا خوانده میشد، معروف به «قبلهٔ عالم»، «سلطان صاحبقران» و بعد از کشته شدن توسط میرزا رضا کرمانی «شاهِ شهید»، چهارمین شاه از دودمان قاجار بود. او از ۱۲۲۷ تا ۱۲۷۵ با نزدیک به ۵۰ سال پادشاهی، پس از تهماسب اول صفوی، مقام طولانیترین دورهٔ پادشاهی در میان تمامی سلاطین ترک را داراست.
او به افتخار نیم قرن سلطنت بر ممالک محروسه، خود را صاحبقران نامید. او همچنین نخستین پادشاه ترک بود که خاطرات خود را نوشت. او نخستین پادشاهی بود که در رأس هیئت حاکمه عازم اروپای نوین شد.
تلفن همراه ناصرالدین شاه قاجار
بر اساس یافتههای “آنلام” تلفن همراه ناصرالدین شاه قاجار در سفرها همراه او بوده و در زمان نیاز به کابلهای کشیده شده بین راه، یعنی خطوط تلگراف، وصل و با مخاطب مورد نظر تماس تلفنی برقرار میشده است. در منابع تاریخی و خبری، به تلفنی که ناصرالدین شاه قاجار از آن استفاده میکرد، به عنوان «نخستین تلفن همراه وارد شده به ایران» اشاره شده است. البته شکل و شمایل این دستگاه شباهتی به تلفنهای همراه امروزی نداشته است.
جزئیات تلفن:
- کشور سازنده: این تلفن ساخت کارخانه البیس (Albis) در شهر زوریخ، سوئیس بوده است.
- نوع کاربری: این دستگاه در سفرهای ناصرالدین شاه همراه او بوده و در زمان نیاز، به کابلهای کشیده شده بین راه وصل میشده و تماس تلفنی برقرار میشده است.
- محل نگهداری کنونی: این تلفن امروزه در موزه ارتباطات و پست ایران نگهداری میشود.
اولین تماسهای تلفنی در عصر ناصری:
* ورود تلفن: تلفن حدود ۱۱ یا ۱۲ سال پس از اختراع آن توسط گراهام بل (۱۸۷۶ م)، به کشور وارد شد. ناصرالدین شاه در یادداشتهای خود، در شرح وقایع جمادی الاخر سال ۱۳۰۲ قمری (مارس 1885)، به تلفنی اشاره میکند که رهآورد سفر فرنگ معینالملک (سفیر قاجار در عثمانی) بوده است. شاه در زوزنامه خاطراتاش مینویسد: «امروز تلفون کشیده بودند از شمس العماره تا باغ سپهسالار. اسبابی است که در فرنگستان عمل آوردهاند که در یک طرف حرف میزنند، در همان آن از طرف دیگر صدایش شنیده میشود. دو اسباب است، یکی مثل صفحه تخته سوراخ سوراخ، یکی دو اسباب گوش گذاشتنی. معینالملک از اسلامبول آورده.» میرزا محمدخان مجدالدوله (ملقب به معینالملک و سپس مجدالدوله)، به دلیل ماموریتهای سیاسی و سفر به اروپا، امکان دسترسی به این فنآوریهای نوین را در کمترین زمان ممکن را داشته است.
* اولین خطوط: از این تلفن برای برقراری تماس بین شمسالعماره تا باغ سپهسالار استفاده میشده و ظاهراً این نخستین تماس تلفنی در ممالک محروسه بوده است.
* گسترش اولیه: تلفن نخستین بار در دستگاه دولتی عصر ناصری راهاندازی شد. خطوط دیگری نیز بین کامرانیه (شمیران) و عمارت وزارت جنگ و سپس بین مقر ییلاقی شاه (سلطنتآباد سابق) و عمارت سلطنتی تهران دایر شد.
در مجموع، این تلفن نه یک گوشی بیسیم به معنای امروزی، بلکه یک تلفن سیار (قابل حمل) بوده که با اتصال به زیرساختهای سیمی آن زمان، امکان مکالمه را در حین سفر برای شاه فراهم میکرده است.
درباره نویسنده
