UNESCO-nun qərarına əsasən, 15 dekabr “Türk dilləri ailəsi günü” kimi qeyd olunacaq. Bu qərar, yüz milyonlarla insan tərəfindən danışılan türk dillərinin zəngin mədəni və tarixi mirasını qorumaq və bu dillər arasında həmrəyliyi gücləndirmək məqsədi daşıyır. Türk dilləri ailəsi Asiyadan Avropaya, Sibirdən Aralıq dənizinə qədər geniş bir coğrafiyada yayılmışdır.
Türk dillərinin tarixi və coğrafi miqyası
Türk dilləri Altay dil ailəsinə mənsub olub, min illərlə Orta Asiyadan Qafqaza, Anadoluya, Balkanlara və Sibirin şimalına qədər yayılmışdır. Hazırda 30-dan artıq müstəqil türk dili və onlarla dialekt mövcuddur. Ən çox danışılanları arasında Türkiyə, Tatar, Azərbaycan, Qaşqay, Gagauz, Türkmən, Qazax, Özbək, Qırğız və Uyğur türkcələri var.
Bu dillər arasındakı qarşılıqlı anlaşma qabiliyyəti (mutual intelligibility) onların ortaq mənşəyini və qədim dil bağlarını sübut edir.
UNESCO-nun qərarının əhəmiyyəti
UNESCO-nun bu qərarı dil müxtəlifliyinin və mədəni irsin qorunması istiqamətində mühüm addımdır. Çünki qloballaşma dövründə bir çox azsaylı türk dilləri assimilyasiya və yox olma təhlükəsi ilə üz-üzədir.
UNESCO bu təşəbbüslə türk xalqlarının dil həmrəyliyini, elm və təhsil mübadiləsini, həmçinin mədəni inteqrasiyanı təşviq edir.
Türk dünyasında mədəni həmrəylik və ortaq dəyərlər
Bu günün qeyd olunması türk xalqlarının ortaq tarixini, ədəbiyyatını, musiqisini və mifologiyasını xatırladır.
Orxon-Yenisey yazıları, Divani luğati Türk, Qutadğu Bilik, Dədə Qorqud dastanı, Əhməd yəsəvi, Yunus Əmrə, İmadəddin Nəsimi, və Məhəmməd Füzuli kimi simvollar bu ortaq irsin sütunlarıdır.
UNESCO-nun qərarı, bu ortaq dəyərlərin beynəlxalq səviyyədə tanınmasına da şərait yaradır.
Çağdaş çağırışlar və perspektivlər
Müasir dövrdə türk dillərinin qorunması üçün əsas vəzifələr bunlardır:
– Tədris və tədqiqat sahəsində ortaq layihələrin həyata keçirilməsi;
– Rəqəmsal məzmunda (media, proqramlaşdırma, internetdə) türk dillərinin istifadəsini artırmaq;
– Gənc nəsil arasında ana dilinə sevgi və marağı gücləndirmək;
Bu istiqamətdə TÜRKSOY, Türk Akademiyası və digər beynəlxalq qurumlar mühüm rol oynayır.
Son söz
“Türk Dilləri Ailəsi Günü” yalnız bir təqvim hadisəsi deyil, həm də dil və kimlik şüurunun yenilənməsi deməkdir. UNESCO-nun bu qərarı, Türk dünyasının mədəni, elmi və dil birliyinə xidmət edən qlobal bir simvol kimi qəbul olunur.
Bu gün həm keçmişə hörmət, həm də gələcəyə ümid mesajı daşıyır.
About the Author
